Jaren geleden kreeg ik een kopie in handen van een overeenkomst die in 1570 te Emden werd gesloten tussen Jasper Staphorst en de familie van zijn overleden vrouw. Omdat daar nu een artikel over is verschenen, plaats ik hier een transcriptie.
Jasper Staphor(s)t Boekebinder und seinen Kinder vordrach
Im Jare fiftien [fifx(1)] soeventig, am 14. July, sinnen er voer uns im sittenden Rade erschenen die Ersamen Arian die Brander, Frans Jansen, Claes und Hans Brander als voermunden und upsehere zo salige Nieltien Arians nhagelass[en] kinder, am einen, und Jasper Staphort Boeckvorkoper am anderen zyden, und hebben frijwillich bekennet, nachdem Nieltien, Arians borg_ dochter, und Jaspers husfrowe in Godt vorsturven {is}, und twe kinder Peter und Niesken by Jasperen gesthelt nhagelassen {zijn} dat sie also, beider zyn durch gudtlichen underhandlinge der underg[eschriebene] schedesfrunden(2), sich gedahn Nieltien nhagelassen guden sich frometlichen voereiniget, vorglyket und vordragen hebben also und den gildt, dat Jasper voererst die gemelte Kinder ahn sich holden, und mit erlich upbreng[en], und vursorgen sall, und wan sie zo einen Jaeren gekomen sein(3) oder wen datsulve den voermunderen borg_ aus erheblichen o[o]rsaken also geraden werdt duncken, sall Jasper den Kindern zosamen, vijftich pundt vlem.s oder driehondert keisers g[uld]en(4) fry schadelos gelt, unvortochlich als die Moder gudt folgen lassen[,] ..ch {met als} underpandinge seine allinge guden(5), jegenwoordige(6) und zokunftige wo und waer die gelege{n zijn} (So dan) sall Jasper alle we..(7) schulde staende up die gemeine guder alleine bezalen ock alle schaden, so vom afslach der Boeken enstanden is, oder nog herfornen ensthaen muchte alleine entgelden und dragen, dawegens sall he ock alleine genieszen moeg[en] alles was sein inschanunge der … Schulde erlangen werde[n] mogen(8) und sollen also hirmit die vader und die kinder gantzlich entschlagen, und die Kinder van oir(9) salige Moder guden ganz afgelecht sein, welch also von uns hinmit der owericheit(10) D. Lucht. Cos.(11) confirmirt und bestediget is, in Godeswillens die ersamen Jasper Calos M.(12) ……. Jo[o]s[t]en .. Frans Willems die Visscher civis(13)
EXH
Transcriptie door Sake Wagenaar 2004.
Bron: Nieders. Staatsarchiv Aurich, Rep. 234, Bd. 13, fol. 46 en 47 (1570)
Zie voor een toelichting het artikel ‘De Emder wortels van de familie Staphorstius‘ op deze site.
Noten
(1) De afkorting voor ‘honderd’ (C, boven de tekst geplaatst) ontbreekt.
(2) ‘Sche[i]desfrunden’: ‘Frunden’ betekent (ook in Nederland tot in de 17e eeuw) ‘familie’. ‘Scheiden’ slaat op het zogenaamde maegescheidt, dat in het oude recht de boedelverdeling na overlijden regelde. Het oude recht hield veel meer dan later rekening met de kant ‘waarvan het (bezit oorspronkelijk) aankwam’. Om dezelfde reden ook de ‘vierschaar’ van vertegenwoordigers van de kant van de overleden vrouw.
(3) ‘Wanneer zij tot hunne jaren gekomen zijn’, ofwel: volwassen geworden zijn.
(4) Het pond Vlaams was de oude rekenmunt, de Carolus- of Keizersgulden de door Karel de Vijfde ingevoerde nieuwe munt.
(5) ‘Seine alinge guden’: zijn volledig bezit.
(6) Tegenwoordige.
(7) Vermoedelijk: wettige schulden, d.w.z. belastingen, heffingen, enz. De vader droeg dus de lasten van het onverdeelde deel van de boedel.
(8) En daarom (zie vorige noot) mag hij ook de eventuele winst uit de onverdeelde boedel behouden.
(9) ‘Hun’ (vergelijk : ‘ihr’).
(10) Namens ons als bestuur/overheid.
(11) Vergelijk: HEHH (Hoog Edelachtbare Heeren). Hier: D[oor] Lucht[ige] Cos(?).
(12) Magister. In Holland zou het om de voorzitter van het College van Schout en Schepenen gaan.
(13) Civis = burger; d.w.z. Klerk of schrijver (?).