Stamreeks Sake Wagenaar

Mijn overgrootvader Jouwert Jans Wagenaar wordt op 5 mei 1874 in Garijp geboren. Op 20 mei 1899 trouwt hij in Bergum met zijn nicht Antje Sakes van der Kloet. Zij is net als hij geboren in Garijp (1 februari 1878). Haar ouders zijn de arbeider Sake Sjoerds van der Kloet en Aafke Harmens de Haan. Als Antje trouwt, is haar vader is al lang overleden. Haar moeder drijft een kruidenierswinkeltje aan de Mounehoek. Ruim tien jaar na het overlijden van haar eerste man, was ze hertrouwd met de weduwnaar Teije Wierds Postma. Hij was een buurman en had ook kinderen. Omdat beide gezinnen het niet ruim hadden, had het huwelijk vooral een praktische reden.[2]

Jouwert hoeft als enige zoon volgens het militieregister (1893) niet in militaire dienst. Dat register geeft ook een signalement van hem. Hij was 1 meter 68 lang, had een ovaal gezicht, een rond voorhoofd, blauwe ogen, een gewone neus, een grote mond, een gewone kin, blond haar en blonde wenkbrauwen. Jouwert is boerenknecht als hij trouwt en zal zijn verdere werkzame leven boerenarbeider blijven. De eerste dertig jaar van hun huwelijk wonen ze in Garijp, in verschillende arbeidershuisjes.

De volgende foto uit 1977 toont het huisje waar in 1903 mijn grootvader is geboren. Tot voor kort wist ik niet precies waar het stond. Als de foto sterk wordt uitvergroot, is bij de deur het huisnummer 67 te zien en op de brievenbussen langs het zandpad de nummers 62 en 64. Links is nog net een stukje van een ander huis zichtbaar. Pas begin december 2015 kwam ik erachter dat het huisje voor het huidige Ielke Boonstraloane 2 heeft gestaan.[3] Via een verkoopadvertentie uit 1972 ontdekte ik dat nummer 2 vroeger een dubbel huis is geweest. Toen de foto werd gemaakt, vielen beide huizen (67 en 62+64) nog onder de Inialoane.

Volgens het bevolkingsregister 1890-1899 woonde Jouwert tot zijn huwelijk bij zijn ouders. Die woonden net als de ouders van Antje aan de Mounehoek. Ook Antje woonde nog thuis, bij haar moeder en stiefvader. Direct na hun huwelijk in 1899 wonen ze in Garijp op nummer 41 buiten. Voor hen woonden hier Jan Ages Kuperus en Trijntje Taekes Joekema met hun kinderen. Ik vermoed dat dit hetzelfde huis was als op de foto hierboven. Dit op basis van namen van bewoners op aangrenzende huisnummers. In dat geval is het huis ook te zien op de kadasterkaart van 1887 (kadastrale gemeente Bergum, sectie C, perceel 1222).

In Garijp krijgen Jouwert en Antje acht kinderen: Jan (1900), Sake (1902), Sake (1903), Sjoerd (1907), Wierd (1910), Fintje (1911), Wierd (1914) en Age (1921). Twee zoontjes overlijden al snel na hun geboorte. Van de overige kinderen leeft op dit moment (december 2015) alleen de jongste zoon Age nog. Hij emigreerde in de jaren vijftig met zijn vrouw naar Canada. Zijn broers en zuster zijn allemaal in Friesland blijven wonen.

In het notarieel archief is maar één akte van Jouwert Jans Wagenaar te vinden. In 1906 huurt hij voor vijf jaar bouwland onder Garijp, voor 182 gulden per jaar. In het Algemeen Adresboek van de Provincie Friesland uit circa 1928 wordt hij onder Garijp vermeld: “Wagenaar, J.J., veldarbeider, no. 342”. Dat moet het huis in Sigerswâld zijn waar mijn overgrootouders in de jaren twintig woonden (zie de paragraaf hiervoor, over Sake Wagenaar).

In 1929 verhuizen Jouwert en Antje naar Achlum. Volgens hun persoonskaart is hun adres daar Achlum 43. Hier blijven ze tot 1946 wonen. In dat jaar gaan ze naar het Talma Rustoord in Veenwouden. Dat is nodig omdat Antje ziek is. Jouwert is dan nog heel gezond. Volgens een brief van zijn schoondochter uit Canada, heeft hij tot zijn 70e of 71e bij de boer gewerkt. Na de verhuizing naar Veenwouden, werkte hij volgens mijn vader wel in de tuin van het Talma Rustoord. Daar deed hij ook wel andere hand- en spandiensten. Vier jaar later overlijdt Antje hier op 72-jarige leeftijd (14 april 1950). Jouwert overlijdt pas op 10 februari 1968 en bereikt de hoge leeftijd van 93 jaar. Hij wordt net als zijn vrouw begraven in Achlum.

Voor zover mij bekend, zijn er maar drie foto’s waar Jouwert Wagenaar en Antje van der Kloet allebei op staan. Op de oudste daarvan staan ze alleen met zijn tweeën. Op de andere twee foto’s, die veel later zijn gemaakt, worden ze met zijn tweeën en met al hun kinderen en schoonkinderen afgebeeld. Van Jouwert Wagenaar zijn veel meer foto’s. Een daarvan is een viergeslacht, waarop ik zelf de jongste generatie vertegenwoordig. Ik herinner me nog vaag dat ik voor het maken van die foto in de auto werd meegenomen naar Veenwouden. Voor zover ik weet was dat de enige keer dat ik mijn overgrootvader heb ontmoet.

Jouwert Jans Wagenaar en Antje Sakes van der Kloet

Gezin Jouwert Jans Wagenaar

Noten:

[2] Hendrik Jouwert Wagenaar uit Emmeloord mailde mij dit verhaal vlak voor zijn overlijden in 2006. Hij was een achterneef van mijn grootvader en kwam ook uit Garijp. Hij had dit verhaal weer van zijn neef Wierd Postma.
[3] Ik kreeg hierbij hulp via Twitter en de e-mailgroep Friesland-genealogy. Een belangrijke rol speelden ook krantenberichten op Delpher, verschillende afleveringen van de topografische kaart op topotijdreis.nl en de kadasterkaart van 1887 op tresoar.nl.